Hijken is een esdorp ten noordwesten van Beilen en gelegen aan het Oranjekanaal. Hijken heeft nog veel oude boerderijen, maar ook een bescheiden nieuwbouw. Er woonden vroeger veel keuters, kleine boeren en neringdoenden.

Geschiedenis

Het dorp Hijken wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1370, waarin de bewoners van Hijken als getuigen worden opgevoerd bij een rechtsgeschil tussen de kloosters van Dikninge en Assen. Hijken was in 1563 een schapendorp met 70 schapen per woning. In 1811 had het dorp al 237 inwoners en in 1987 waren het er 814.Vooral door de ontginningen na 1900 is Hijken gegroeid. Een geestverwant van ds. Hendrik de Cock was de Hijker meester Jacob Koerts Timmerman (1789-1866). Hij gaf bijbellezingen. In 1835 kwam hier een gemeente van afgescheidenen die in 1842 werd erkend.

Het dorp ligt midden op het Drents Plateau. Kenmerkend zijn hier de zandige bodems op een ondoordringbare keileemlaag. Het esdorp werd gesticht te midden van heidevelden in het noordwesten en de hooilanden langs de Hijkerleek in het zuidoosten, op de plaats waar de grondwaterstand het meest geschikt was voor akkerbouw. Behalve essen en groenlanden langs de Hijkerleek, zijn er ook twee grote heidevelden te vinden: het Hijkerveld en het Zuid-Hijkerzand. Het Hijkerveld (850 hectare) ligt ten noorden van het Oranjekanaal, hier is een schaapskooi gevestigd. Het Zuid-Hijkerzand ligt ten zuiden van het kanaal en ten westen van het dorp. Ten zuidwesten van het dorp ligt het Hijkermeer, een pingoruïne, dat eigendom is van de boermarke Hijken. Ten zuiden van Hijken ligt de Hijker Es, die vroeger in verbinding stond met de Brunstinger Es.

Ten noorden van het dorp ligt ook een es, de Nastering.

De marke van Hijken is de grootste van de voormalige gemeente Beilen en bedroeg in 1832 totaal 3552 ha. Tot 1780 behoorde de marke Brunsting tot de marke Hijken. Vóór het ontstaan van Smilde liep de marke van Hijken tot aan de Friese grens.

In 1645 was er al een molen in Hijken. Deze is in 1827 en 1869 door brand verwoest. De molen werd op een andere plaats in het dorp herbouwd.

In 1830 telde Hijken vijf brinken. Bij een akte van 1872 zijn grote delen van de brinken verkocht aan bewoners van de aanliggende percelen. In dezelfde akte werd ook het Hijkermeer te koop aangeboden, maar door het lage bod ging de verkoop niet door. De brink tegenover het dorpshuis is in oorspronkelijke staat hersteld.

Hijken lag door de eeuwen heen aan belangrijke wegen. Zo liep in de prehistorie, ten dele over een waterscheiding, een belangrijke weg tussen Rolde en Diever. De Leemdijk was een onderdeel van de weg van Beilen via Hijken naar Friesland. In het Hijkerveld is een uitgebreid veld van Celtic Fields ontdekt. Ook vond men twee groepen van in totaal 42 grafheuvels, brandheuvels en vlakgraven. Drieschepige boerderijen uit de midden en late ijzertijd worden 'type Hijken' genoemd, naar vondsten in het Hijkerveld. Bij Orvelte is zo'n boerderij nagebouwd.

Reeds in 1642 was er een school in Hijken.

Het Oranjekanaal werd tussen 1853-1861 gegraven om turf uit Zuidoost-Drenthe af te voeren. Hijken is het enige dorp dat door het Oranjekanaal in tweeën werd verdeeld. De drie bruggen, nu twee, die tot 1945 het zuidelijk deel van het dorp met het noordelijk deel verbonden geven dit goed aan.

Er bevinden zich in Hijken enkele grote bedrijven, die op de landbouw zijn gericht, zoals een mechanisatiebedrijf, een loonbedrijf, verwarmingsbedrijf en een fourage- en kunstmesthandel.